Bij niet-aangeboren hersenletsel (NAH) is vaak sprake van een gebrek aan ziekte-inzicht. Dit is één van de onzichtbare gevolgen van NAH. Mensen hebben dan moeite met het begrijpen of erkennen van de gevolgen van hun aandoening. Tijdens de revalidatie of behandeling heeft dit tot gevolg dat de getroffene zijn of haar mogelijkheden overschat en de gevolgen van het letsel onderschat. Een lastige situatie om hulp te zoeken of te accepteren.

Beperkt ziekte-inzicht bij NAH belemmert revalidatie

Behandelaars en onderzoekers zijn van mening dat beperkt ziekte-inzicht een succesvolle revalidatie en aanpassing bij NAH in de weg staat. Wetenschappelijk onderzoek bevestigt dat mensen met een beter ziekte-inzicht een beter resultaat boeken tijdens het revalideren, dan mensen met een minder goed ziekte-inzicht. Een mogelijke verklaring is dat de laatste groep de problemen niet herkent en daardoor minder gemotiveerd is om iets aan die problemen te doen. Terwijl een goede inzet erg belangrijk is voor het slagen van een behandeling.

Beperkt ziekte-inzicht is moeilijk te herkennen

Soms geeft de persoon met NAH aan dat er niets of weinig aan de hand is, verbloemt dingen of maakt ze mooier dan ze zijn. Diegene ziet geen noodzaak om hulp te zoeken. De partner en omgeving moeten dan veel geduld opbrengen om hiermee om te gaan. Want als de persoon zelf niet ziet wat de invloed van het hersenletsel is op het dagelijks functioneren, is het lastig hierover in gesprek te gaan. Het kan zich uiten in het niet kunnen aangeven van grenzen, je beter voordoen dan de werkelijke situatie is. Niet luisteren naar de feedback van mensen uit de naaste omgeving.

10 voorbeelden van beperkt ziekte-inzicht
  1. Geen beperkingen ervaren of problemen zien.
  2. Geen besef hebben wat de gevolgen zijn van het hersenletsel.
  3. Van mening zijn dat er weinig veranderd is ten opzichte van de tijd voor het letsel.
  4. Niet bewust zijn van geheugenproblemen.
  5. Geen grenzen kennen of niet kunnen aangeven.
  6. Ontkennen dat er iets fout is gegaan.
  7. Doelen stellen die niet haalbaar zijn.
  8. Niet in staat zijn eigen emoties te beschrijven.
  9. Oorzaken buiten zichzelf zoeken.
  10. Iets beter voordoen dan het is.

Tips voor omgaan met verminderd ziekte-inzicht

Als iemand weinig ziekte-inzicht heeft is dat een lastige situatie voor de persoon zelf, maar ook voor diens naasten. Hoe kun je als partner, kind of vriend nu het beste omgaan met weinig ziekte-inzicht bij NAH?

  • Bewaar je geduld.
  • Erken gevoelens en emoties van jezelf en je naaste.
  • Realiseer je dat de getroffene niet expres onwaarheden vertelt. Het is het gevolg van het hersenletsel.
  • Vraag niet naar feiten, maar naar beleving.
  • Ga niet in discussie.
  • Verbeter niet. Dat leidt vaak tot ruzie of conflicten.
  • Stimuleer je naaste om iets te ondernemen wat nog wel kan.
  • Kijk goed naar de non-verbale communicatie i.p.v. alleen te letten op de woorden.
  • Geef niet in het bijzijn van je naaste aan anderen aan dat hij/zij de diagnose ontkent.
  • Zoek hulp en probeer in gesprek met een professional jouw kant van het verhaal te vertellen.
  • Je moet veel ballen in de lucht houden, neem ook tijd voor jezelf.

Ziekte-inzicht verbeteren

Therapeuten gebruiken vaak psycho-educatie en feedback om mensen met hersenletsel beter te laten begrijpen wat er met hen aan de hand is. Het lijkt erop dat praten met een psychotherapeut mensen met beperkt ziekte-inzicht beter helpt dan hen direct te confronteren met hun problemen. Volgens de richtlijnen voor het helpen van mensen met hersenletsel, is het belangrijk om hun begrip te verbeteren door hen praktische vaardigheden te laten oefenen in echte situaties. Dit betekent dat ze dingen moeten doen en leren van wat ze zien en horen, over en bij zichzelf. Ook kan een gesprek waarbij je praat over wat iemand denkt en gelooft helpen (dit wordt ook wel een Socratische dialoog genoemd).

Herken jij jezelf hierin?

InteraktContour biedt gespecialiseerde ondersteuning en zorg aan mensen met hersenletsel, onder andere door middel van het behandelprogramma Hersenz. Hierin leren jij en je omgeving omgaan met alle veranderingen na hersenletsel. Deze behandeling bieden we aan in Gelderland, Overijssel, Flevoland en Utrecht.

Woon je in een andere provincie? Vul dan je postcode in op de site van Hersenz en vind een locatie bij jou in de buurt.