Op je tenen over eieren lopen

Als je er zelf geen last van hebt, is het lastig om je in te leven in iemand met een overprikkeld brein. En de ene prikkel is de andere ook niet. Misschien denk je direct aan een drukbezocht feestje of een gevuld restaurant, maar er zijn ook prikkels die veel mensen amper opvallen. Paula Bierma, buurtwerker bij Sociaal Werk De Kop, heeft zowel in haar werk als in haar privéleven te maken met overprikkelde mensen. Ze somt een paar prikkels op: een druk behangetje, vogels die fluiten, radio in winkels en de zon die fel schijnt.

De rekening

Niet iets dat de omgeving altijd snapt. Paula: “Ah joh, denken mensen dan. Piepert. Je ziet het ook niet altijd.” In de tussentijd lopen huwelijken erop stuk. “Niet iedereen kan omgaan met ziekte en ongemak. Je loopt op je tenen op eieren. Dat klinkt wel dramatisch hè?”, zegt Paula. Maar in de praktijk moet je wel veel rekening houden met de ander.

Doe je dat niet, dan word je er allemaal verdrietig van, zegt ze. “Overprikkelde mensen kunnen onredelijk en boos worden. Ze zijn dan niet zichzelf.” En niemand wil toch dat het servies door de kamer vliegt?

Stress voorkomen

Na hersenletsel is verwachtingen bijstellen een must. Paula: “Ik hoor: nu kan ik nog maar één activiteit op een dag aan, vroeger waren dat er vijf.” Concreet betekent dat dat je na een verjaardag niet samen nog even de boodschappen kunt doen.

Paula heeft nog meer voorbeelden om stress te voorkomen: geen prietpraat, geen muziek, licht dimmen, eten zonder praten, niet op vakantie, winkelen op rustige tijden in winkels zonder muziek, geen verjaardagsfeestjes thuis, maar ook geen speelafspraakjes met vriendjes op de woensdagmiddag.

Jij als agenda

Doseren, een rotwoord, vindt ze, maar wel noodzakelijk wil je te veel prikkels voorkomen. En daar ligt direct een rol voor naasten en mantelzorgers. “Je moet vaak voor twee nadenken, zeker bij overprikkeling door hersenletsel. Je bent de agenda voor diegene waarvoor je zorgt. Mensen zijn vergeetachtig of chaotisch en hebben ook echt begeleiding nodig. Als je gaat nadenken over wat je allemaal doet om ervoor te zorgen dat het dagelijks leven een beetje normaal verloopt. Dat is best veel. ‘Denk erom dat je je medicijnen neemt.’ ‘We hebben nu een kwartier hier gezeten, laten we maar weggaan, want nog een kwartier en dan kun je de hele middag op bed blijven.’

Af en toe je gal spuien is nodig, zegt Paula. Zoek dan ook contact met lotgenoten, is haar advies. Regel respijtzorg, zodat je je eigen ding kunt doen en op kunt laden. En misschien wel de belangrijkste tip die ze kan geven: “Houd voor ogen dat jij altijd uit de situatie kunt stappen en de ander niet.”