Ga naar content
Open de hoofdnavigatie

Op je tenen over eieren lopen

Leven met overprikkeling kan aanvoelen als overleven. Maar ook naasten en mantelzorgers moeten leren omgaan met de beperking van iemand anders. Dat is dan misschien niet nodig om te overleven, maar wel voor de lieve vrede in huis. En dat is niet altijd even leuk of makkelijk.

Als je er zelf geen last van hebt, is het lastig om je in te leven in iemand met een overprikkeld brein. En de ene prikkel is de andere ook niet. Misschien denk je direct aan een drukbezocht feestje of een gevuld restaurant, maar er zijn ook prikkels die veel mensen amper opvallen. Paula Bierma, buurtwerker bij Sociaal Werk De Kop, heeft zowel in haar werk als in haar privéleven te maken met overprikkelde mensen. Ze somt een paar prikkels op: een druk behangetje, vogels die fluiten, radio in winkels en de zon die fel schijnt.

Overprikkelde mensen kunnen onredelijk en boos worden

De rekening

Niet iets dat de omgeving altijd snapt. Paula: “Ah joh, denken mensen dan. Piepert. Je ziet het ook niet altijd.” In de tussentijd lopen huwelijken erop stuk. “Niet iedereen kan omgaan met ziekte en ongemak. Je loopt op je tenen op eieren. Dat klinkt wel dramatisch hè?”, zegt Paula. Maar in de praktijk moet je wel veel rekening houden met de ander.

Doe je dat niet, dan word je er allemaal verdrietig van, zegt ze. “Overprikkelde mensen kunnen onredelijk en boos worden. Ze zijn dan niet zichzelf.” En niemand wil toch dat het servies door de kamer vliegt?

Stress voorkomen

Na hersenletsel is verwachtingen bijstellen een must. Paula: “Ik hoor: nu kan ik nog maar één activiteit op een dag aan, vroeger waren dat er vijf.” Concreet betekent dat dat je na een verjaardag niet samen nog even de boodschappen kunt doen.

Paula heeft nog meer voorbeelden om stress te voorkomen: geen prietpraat, geen muziek, licht dimmen, eten zonder praten, niet op vakantie, winkelen op rustige tijden in winkels zonder muziek, geen verjaardagsfeestjes thuis, maar ook geen speelafspraakjes met vriendjes op de woensdagmiddag.

Houd voor ogen dat jij altijd uit de situatie kunt stappen en de ander niet

Jij als agenda

Doseren, een rotwoord, vindt ze, maar wel noodzakelijk wil je te veel prikkels voorkomen. En daar ligt direct een rol voor naasten en mantelzorgers. “Je moet vaak voor twee nadenken, zeker bij overprikkeling door hersenletsel. Je bent de agenda voor diegene waarvoor je zorgt. Mensen zijn vergeetachtig of chaotisch en hebben ook echt begeleiding nodig. Als je gaat nadenken over wat je allemaal doet om ervoor te zorgen dat het dagelijks leven een beetje normaal verloopt. Dat is best veel. ‘Denk erom dat je je medicijnen neemt.’ ‘We hebben nu een kwartier hier gezeten, laten we maar weggaan, want nog een kwartier en dan kun je de hele middag op bed blijven.’

Af en toe je gal spuien is nodig, zegt Paula. Zoek dan ook contact met lotgenoten, is haar advies. Regel respijtzorg, zodat je je eigen ding kunt doen en op kunt laden. En misschien wel de belangrijkste tip die ze kan geven: “Houd voor ogen dat jij altijd uit de situatie kunt stappen en de ander niet.”

Wat is overprikkeling?

Wat is overprikkeling?
Overprikkeling is een veelvoorkomend gevolg van niet-aangeboren hersenletsel. De hersenen houden door de beschadiging minder zintuiglijke prikkels tegen. Dat leidt tot  klachten zoals hoofdpijn, braken, uitputting of tijdelijke verlammingsverschijnselen. Overprikkeling kan al snel optreden. Bijvoorbeeld een druk behangetje, vogels die fluiten, de radio in een winkel, zon of parfum. Prikkels die mensen met gezonde hersenen amper opvallen. Het doen van boodschappen kan daardoor een zware of zelfs een onmogelijke opgave zijn vanwege alle geluiden, geuren, kleuren en drukte in de winkels. 

Wil je meer lezen over prikkels en overprikkeling? Kijk dan verder op onze themapagina 'Overprikkeling' voor informatie en ervaringsverhalen of op hersenletsel-uitleg.nl.

10 tips voor de mantelzorger die te maken heeft met NAH

Jaarlijks krijgen 140.000 mensen niet aangeboren hersenletsel. In Nederland leven nu ruim 650.000 mensen die als gevolg hiervan beperkingen ervaren. Dat betekent dat er ongeveer 650.000 mantelzorgers met hersenletsel geconfronteerd zijn. De gevolgen kunnen heel ingrijpend zijn voor naasten.
 
Leonie Busscher, Hersenz Behandelaar bij InteraktContour, geeft tips voor de mantelzorger op basis van haar praktijkervaringen.
Lees verder

Meer over:

Overprikkeling

Reageren

Meer relevante artikelen

Stel hier je vraag