Ongeremd en sociaal ongepast gedrag na hersenletsel
Niet hier!
Niet nu!
Niet zo!
Niet bij mij!
Als iemand zich niet meer gepast kan gedragen is dat voor de directe omgeving één van de meest pijnlijke karakterveranderingen. Dit heeft veel invloed op de sociale contacten. Als er problemen zijn met ontremming of impulscontrole en het beheersen van gedrag ligt hier vaak frontaal hersenletsel aan ten grondslag. Ongeremd gedrag is één van de kenmerken van niet aangeboren hersenletsel.
Bron: Zorgwijzer karakterveranderingen, Hersenstichting Nederland"We waren in de bibliotheek en in plaats van een beetje rustig te zijn, beende ze van de ene kast naar de andere en riep me ondertussen van alles toe. Mensen keken op en zeiden "ssst", maar daarvan trok ze zich niets aan. Ik schaamde me kapot."
Moeite met het beheersen van impulsen na een beroerte, ongeval of trauma.
Na een beroerte, trauma of ongeval met hersenletsel tot gevolg kunnen er problemen zijn op het gebied van emoties en gedrag. Als de controlemechanismen in de hersenen beschadigd zijn kunnen mensen zich moeilijk in de hand houden. Dit is niet alleen voor moeilijk degene met het letsel, maar ook voor de naasten. Hoe de ontremming zich uit verschilt van persoon tot persoon. Er kan sprake zijn van een slechte emotionele ontremming. Dan is iemand niet meer gewoon boos of verdrietig, maar meteen heel boos en vreselijk verdrietig. Iemand vloekt bijvoorbeeld snel als iets niet lukt of maakt ongepaste gebaren zoals het opsteken van de middelvinger.
Emotionele, motorische en seksuele ongeremdheid
Ongeremd gedrag kan zich ook uiten door onbeheersbaar te eten of te snoepen. En er kan sprake zijn van opdringerigheid door seksuele ongeremdheid of motorische ontremming. Dat laatste uit zich in rusteloos heen en weer lopen, niet stil kunnen zitten of constant friemelen. Als het vermogen tot beoordelen is aangetast zijn de gevoelens en motieven van een ander niet goed meer inschatten. Gebaren, grapjes, gezichtsuitdrukkingen zijn ineens onbegrijpelijk. Inschatten wat wel en niet kan lukt niet meer. Hoe dat zich uit? Denk aan: anderen steeds onderbreken, onafgebroken praten, ongepaste (seksuele) opmerkingen maken, niet kunnen aanvoelen waar de situatie om vraagt en in gezelschap boeren of vloeken. Bron: Hersenstichting
Seksuele ongeremdheid door hersenletsel
Seksueel ontremd gedrag is een vorm van probleemgedrag met een grote impact op de kwaliteit van leven van de persoon met NAH en de omgeving. Voorbeelden: Mijn man gaat steeds maar door, Mijn man wil voortdurend vrijen, Zij moet altijd wat van mij, hij is zo opdringerig, Zij zit steeds aan mij.
Vier hersensystemen zijn volgens Oskam (werkzaam bij de afdeling psychiatrie aan de 'Yale University School of Medicine') van invloed op seksueel ontremd gedrag, namelijk de frontaalkwabben, het temporolimbische systeem, het striatum en de hypothalamus. Daarnaast spelen verschillende neurotransmitters en hormonen een rol: dopamine, serotonine, androgenen en testosteronreceptoren. Hoe deze onderdelen zich tot elkaar verhouden is nog niet volledig duidelijk. De keuze voor een behandeling hangt af van de urgentie, het specifieke probleemgedrag en de onderliggende medische conditie van de patiënt. Bron: Tijdschrift ouderengeneeskunde
Emilie"We willen vaker op pad samen, maar zijn gedrag naar vrouwen maakt het moeilijk. Zij pikken het niet dat hij versierpogingen doet en seksuele toespelingen maakt. En ik blijf dat ook moeilijk vinden."
Tips voor omgaan met ongepast en ongeremd gedrag
- Als je begrijpt wat niet-aangeboren hersenletsel inhoudt en hoe het zich kan uiten, helpt het om gedrag op een goede manier te interpreteren. Het kan zijn dat het gedrag hierdoor verandert of zelfs vermindert.
- Blijf zelf rustig.
- Zorg voor een duidelijke structuur en beperk prikkels.
- Neem triggers weg (verhuis iemand naar een andere plek in huis of laat de verzorging aan iemand anders over).
- Corrigeer op een vriendelijke en duidelijke manier door te vragen welk gedrag je wenst en doe voor wat je bedoelt.
- Grijp non-verbaal in: even aanstoten of maak een kalmerend gebaar.
- Probeer afspraken te maken als iemand je begrijpt en spreek af hoeveel snoep, borrels of geld iemand krijgt.
- Spreek signalen af voor momenten dat iemand doorslaat. Zeg bijvoorbeeld 'Tel tot 10' of 'Ademhalen'.
- Denk niet dat iemand het wel kan als hij of zij maar wil.
- Bied afleiding.
- Beloon goed gedrag.
- Zorg dat iemand voldoende sport of beweegt. Beweging is goed voor de hersenactiviteit.
- Bied de mogelijkheid tot een veilige uitoefening van seksuele behoefte (zoals masturberen op de eigen kamer).
- Bespreek met een arts de mogelijkheden van passende medicatie.
Omgaan met hersenletsel
Je hebt een beroerte gehad, een hersenoperatie of een ongeluk. Je hebt hersenletsel. De gevolgen hiervan zetten je leven op zijn kop. En dat geldt vaak ook voor de mensen om je heen. Thuis is alles anders en terug naar werk of opleiding lukt vaak niet.
De gevolgen van niet aangeboren hersenletsel
De gevolgen zijn afhankelijk van de ernst en plaats van het letsel. Zo zijn de gevolgen van een cva links heel anders dan de gevolgen van een cva rechts. Dit maakt het signaleren ook vaak ingewikkeld. Herken je één of meer van de volgende gedragingen, na een beroerte, ongeluk of hersenoperatie? Bijvoorbeeld: vaak somber, chronisch moe, initiatiefloos, problemen met plannen, een kort lontje, vergeetachtig, moeite met praten of begrijpen van taal, overprikkeld.
De Hersenz behandeling van InteraktContour helpt bij het leren omgaan met alle veranderingen na hersenletsel.
Reageren