Agressief gedrag na hersenletsel
Agressiviteit of snel boos worden, zijn gedragsmatige gevolgen van niet aangeboren hersenletsel (NAH). Het is één van de kenmerken van NAH. Het heeft te maken met verstoorde controle. Er is sprake van agressie als iemand andermans grenzen overschrijdt, bewust schade berokkent of met woede probeert iets te bereiken.
"Hij kan ineens heel erg kwaad zijn en hij zegt ook geen sorry!"
Snel boos na frontaal hersenletsel
Stoornissen van de frontale en temporale kwabben leiden vaak tot beperkingen op het gebied van cognitie, emoties en gedrag. Mensen die snel boos zijn na hersenletsel opgelopen te hebben, hebben vaak frontaal hersenletsel. Het voorste deel van de voorhoofdskwab stuurt ons denken en handelen aan, waaronder het beheersen van impulsen. Als dat gebied beschadigd is, kan de persoon impulsen minder goed beheersen, waardoor hij sneller boos is. Boosheid, schelden en woede-uitbarstingen zijn voor de naaste omgeving moeilijk te verdragen, vooral als dat gepaard gaat met als onterecht ervaren beschuldigingen. Boosheid kán ook voorkomen door overprikkeling, omdat de ziekmakende oorzaak niet te stoppen is. Zoals bijvoorbeeld achtergrondgeluiden die niet te filteren zijn of omdat iemand niet kan vluchten uit een drukke situatie. Mensen met hersenletsel kunnen boos zijn door verdriet, onveiligheid en frustratie dat zij zich niet begrepen voelen of omdat ze het moeilijk vinden om om te gaan met alle veranderingen in het leven.
"Hersenletsel is een bom die in het gezin ontploft. Het hele gezin heeft hulp nodig. Je krijgt het niet aan anderen uitgelegd wat de spanningen, angsten en boosheid zijn. Het is heel hard werken om de boel bij elkaar te houden."
Tien veel voorkomende signalen van agressie
Vaak is er aan de lichaamstaal veel af te lezen en kun je zien aankomen of iemand agressief wordt. Al is het niet altijd makkelijk om dat goed te interpreteren. Het helpt natuurlijk als je de persoon goed kent. Kenmerken kunnen zijn:
- Chagrijnig
- Negatieve gevoelens, boosheid en frustratie uiten
- Niet of slecht luisteren en/of communiceren
- Vuisten ballen of verstrakken van mond of kaak
- Strakke blik of fronsen
- Druk gedrag, meer tics of motorische onrust
- Snel ademen
- Over-assertief (voor zichzelf opkomen zonder respect voor de ander)
- Harde taal, stemverheffing of -verandering
- Eigen of andermans spullen kapot maken
Vijf tips voor omgaan met agressief gedrag
1. Blijf beleefd. Voorkom of stap uit de strijd. (Neem je voor om samen te werken, loop even een rondje en bedenk wat je kunt doen)
2. Houd respect voor de ander en benoem wat er echt gebeurt. Bijvoorbeeld: "Ik zie dat je heel boos bent."
3. Houd oogcontact en zeg hoe het op je overkomt of wat het met je doet. ( Zeg het echt vanuit jezelf. Bijvoorbeeld: "Ik voel me vervelend als ....")
4. Geef aan wat je wél graag wilt.
5. Stel een grens, maar wijs de ander niet af. Bekijk of de ander echt geluisterd heeft en of er iets verandert.
Het korte lontje van Marcel
Marcel had na zijn hersenletsel nogal een kort lontje. Na zijn infarct werd hij heel snel boos, omdat hij moeilijk met zijn emoties om kon gaan. Om allerlei redenen raakte hij snel gefrustreerd. In 2012 startte Marcel met Hersenz. Beter omgaan met zijn emoties noemt hij als één van zijn belangrijkste behaalde doelen. Lees het hele verhaal van Marcel.
Lees ook de toelichting van Elske Lucassen, cognitief trainer bij InteraktContour:
Wat is hersenletsel en hoe ga je ermee om?
Omgaan met agressie na hersenletsel
Uit onderzoek blijkt dat relatief eenvoudige aanpassingen ervoor kunnen zorgen dat mensen minder snel agressief worden. Een prikkelarme omgeving, een vaste dagstructuur en een consequente benadering door de omgeving kan snel tot positieve resultaten leiden. Ook begeleiding voor partner en gezin is essentieel als er sprake is van een gezin. Door middel van pyscho-educatie middels gesprekken is het belangrijk om uitleg te geven over wat hersenletsel precies is en wat de gevolgen zijn voor degene die het is overkomen. Hersenletsel heb je niet alleen. "Hersenletsel is een bom die in het gezin ontploft. Het hele gezin heeft hulp nodig. Je krijgt het niet aan andere uitgelegd wat de spanningen, angsten en boosheid zijn. Het is heel hard werken met elkaar om de boel bij elkaar te houden.", aldus een partner van een getroffene. Er zijn trainingen en methodes om beter te leren omgaan met boosheid als gevolg van hersenletsel. Hersenz is één van de behandelmogelijkheden.
De methode STOP - DENK - DOE
Met deze methode roep je jezelf tot de orde. Je geeft jezelf hiermee de tijd om na te denken voor je iets doet. Je kunt de methode hardop toepassen of in gedachten.
STOP: Je stopt, je neemt een pauze
DENK: Je denkt na over de situatie, over wat je wilt en hoe je dit het beste kunt oppakken
DOE: Je doet wat je bedacht hebt
Het principe ‘stop-denk-doe’ kan niet zomaar eigen gemaakt worden. Daar moet bewust en regelmatig mee geoefend worden. De methode is te leren bij InteraktContour tijdens de module Omgaan met veranderingen van Hersenz. Je kunt jezelf ander gedrag aanleren. Ook als je bijvoorbeeld last hebt van een 'kort lontje'.
"Ik wil wel voor haar zorgen, maar ze is zo snel boos!"
Ben je zelf snel boos of heb je te maken met agressie in je omgeving door hersenletsel?
Een beroerte, ongeluk, hartstilstand of hersenaandoening kan leiden tot blijvend hersenletsel. Ben je als gevolg daarvan vaak boos, overprikkeld of kun je je niet goed meer concentreren? Met de behandeling van Hersenz leren jij en je naasten om te gaan met de ingrijpende veranderingen in je leven. InteraktContour biedt Hersenz behandeling in Overijssel, Gelderland, Flevoland en Utrecht. Woon je buiten deze provincies, dan kun je terecht bij een Hersenz locatie bij jou in de buurt.
Reageren