Omgaan met verlies en verdriet na hersenletsel
Rouwen, omdat je je een ander mens voelt dan voorheen. Als je te maken krijgt met aangeboren hersenletsel (NAH), door bijvoorbeeld een beroerte of trauma, heeft dat grote impact op je leven. En niet alleen op degene die het trof zelf, maar ook op de directe omgeving. Hersenletsel zorgt in veel gevallen voor een 'breuk in de levenslijn' en dit gaat vaak samen met gevoelens van verdriet en verlies. Er is vaak een leven vóór het letsel en één erna. Goed omgaan met dit 'levende verlies', zoals het ook wel wordt genoemd, vereist ondersteuning en kennis van hersenletsel. Weten wat hersenletsel is en wat de gevolgen zijn vormen vaak de eerste stap om er zo goed mogelijk mee te leren omgaan. Uiteraard betekent omgaan met rouw en verlies niet voor iedereen hetzelfde. Dit heeft bijvoorbeeld te maken met het soort en de ernst van het letsel en iemands persoonlijkheid. Er zijn ook mensen die een nieuwe balans vinden en hier gelukkig of tenminste tevreden mee zijn.
"Ik dacht gewoon ik ga er hard tegen aan, dan komt het wel goed, maar het komt niet goed. Mijn leven is niet meer zoals vroeger. Ik was een streber, gericht op mijn werk. Nu hecht ik aan andere dingen, geniet ik meer van de mensen om me heen, mijn partner en kinderen."
Fasen van rouw en verdriet na hersenletsel
Er zijn verschillende fasen van rouw:
- Ontkenning: Ontkenning is een bewuste of onbewuste weigering om de realiteit onder ogen te zien. “Het komt allemaal wel weer goed."
- Woede: Als de realiteit tot je doordringt ontstaat er vaak boosheid. In deze periode ben je moeilijk te benaderen. Onder de woede ligt de pijn.“Waarom ik?"
- Onderhandelen: “En toen had ik bedacht…, maar”
- Verdriet en somberheid: Als je de realiteit begint te accepteren komen gevoelens van verdriet, angst en onzekerheid naar boven.“Ik kan alleen maar huilen”
- Acceptatie: Als je voldoende tijd en vaak ook behandeling of ondersteuning hebt gehad om door de genoemde fasen te gaan begin je de realiteit te aanvaarden. Er komt berusting en je gaan loslaten. Loslaten is niet hetzelfde als vergeten. Het is het verlies een plaats geven in je leven en doorgaan. “Nu kijk ik er anders naar… ik voel me rijker in bepaalde opzichten”.
Voor mensen met niet aangeboren hersenletsel blijkt dit geen vanzelfsprekende volgorde. Hersenletsel zorgt er voor dat er op verschillende momenten opnieuw gevoelens van verlies en verdriet kunnen ontstaan.
Dit vind je misschien ook interessant?
Chronische rouw na beroerte of trauma
Doordat de mensen in je omgeving 'gewoon' verder lijken te gaan met hun leven kan je steeds opnieuw geconfronteerd worden met je verlies. Denk aan het maken van stappen in je carrière of het aangaan van een relatie of het stichten van een gezin. Manu Keirse , klinisch psycholoog, doctor in de geneeskunde en deeltijds hoogleraar aan de faculteit Geneeskunde van de K.U. Leuven omschrijft dit als chronische rouw: “Rouw en verdriet zijn als een vingerafdruk: herkenbaar voor iedereen maar nooit voor twee mensen hetzelfde. Bij NAH is de rouw chronisch. Je komt het elke dag weer tegen en het gaat nooit meer over. Bij een overlijden is dat anders. Je mist iemand, je leven is veranderd, maar de situatie blijft er niet constant door veranderen. Waar rouw en verdriet na een overlijden na verloop van tijd afnemen, kan het bij een 'levend verlies' juist progressief zijn en intenser worden. Ook is het moeilijker om het te “verwerken”; iedere dag ondervindt ben je opnieuw geconfronteerd met je beperkingen en het gaat nooit meer over. Vaak ontdenk je pas later hoe verstrekkend en definitief de gevolgen zijn.
(H)erkennen van chronische rouw
Het (h)erkennen van chronisch rouw kan de kwaliteit van de hulpverlening aanzienlijk bevorderen. Als het niet correct wordt herkend, kan het je juist verder in de put duwen. Je kan als een probleemgeval in plaats van als een persoon met een chronisch probleem gezien worden. Rouwen is geen scheldwoord of iets om je voor te schamen. Het hoort bij de nieuwe realiteit die ontstaan is door het hersenletsel en dient ook zeker niet ontkend of gebagatelliseerd te worden. Luisteren is hier het toverwoord. Dit werkt beter dan ‘goedkope bemoedigingen’ in de trant van “het komt wel weer goed”: door te luisteren onderken je het probleem en geef je iemand de tijd en ruimte om zijn of haar verhaal en gevoelens te delen. De conclusie is: Je moet niet loslaten, je moet anders leren vasthouden.”
Hulp bij hersenletsel
InteraktContour biedt in Midden en Oost Nederland onder meer Hersenz behandeling aan mensen met niet-aangeboren hersenletsel die willen leren omgaan met de vaak ingrijpende gevolgen van hun letsel. Denk aan motorische beperkingen, vermoeidheid, concentratieproblemen en psychische problemen. En is aandacht voor rouw- en verliesverwerking. Tijdens de intake bespreekt de professional met je waar je behoefte aan hebt en aan welke doelen je wilt werken. De behandeling is op maat, aangepast aan je wensen en persoonlijke mogelijkheden. Er zijn groepsbehandelingen, er is een bewegingsprogramma en er komt altijd een behandelaar bij je thuis.
Boek over helpen bij verdriet en verlies van Manu Keirse
Meer lezen over verdriet en verlies? Het boek 'Helpen bij verlies en verdriet' van Manu Keirse is een onmisbare gids voor wie rouwt of een dierbare wil bijstaan in zijn verdriet. Helpen bij verlies en verdriet is al vele jaren het basisboek over rouw. In deze volledig nieuwe editie toont Keirse aan de hand van vele herkenbare voorbeelden hoe rouwen niet gelijkstaat aan afscheid nemen, maar aan anders leren vasthouden.Het boek gaat niet alleen in op verlies door de dood, maar besteedt ook aandacht aan andere verliessituaties die vaak onterecht onderbelicht blijven, zoals verlies van je gezondheid, je werk of je toekomstperspectieven. Dankzij de talloze concrete tips voor de rouwende én zijn omgeving is het een heel praktisch instrument voor iedereen die met verlies geconfronteerd wordt. De Vlaamse auteur (1946), emeritus hoogleraar, is klinisch psycholoog. Manu Keirse zei nog tijdens een lezing: "We falen om goed om te gaan met levend verlies door hersenletsel, doordat we ons niet genoeg verdiepen in wat het betekent."
Bestellen
Het boek 'Helpen bij verlies en verdriet'is onder meer te bestellen via Bol.com.
Herken je jezelf hierin en wil je ook leren omgaan de veranderingen in je leven?
Professionals van InteraktContour helpen je graag verder om om te gaan met alle veranderingen in je leven, grip te krijgen op je energie, fitter en sterker te worden en je hoofd meer op orde te krijgen. Ook de naasten zijn hierbij betrokken. Zij hebben immers ineens een andere partner, ouder of kind gekregen. Interesse? Neem vrijblijvend contact op met InteraktContour, werkzaam in Midden- en Oost Nederland. Woon je elders? Neem contact op via Hersenz. Hier kun je je postcode invoeren en zien welke organisatie, gespecialiseerd in hersenletsel, bij jou in de buurt zit.
Reageren